27 Eylül 2019
Yapay öğrenme teknolojisinde geçen 5 yılda çarpıcı gelişmeler yaşandı. Dünyanın farklı yerlerinden gelen haberler sayesinde insan duyularını daha iyi taklit eden yapay zekalarla tanışıyoruz. İşiten, konuşan derken şimdilerde de koku alabilen yapay zekalar geliştiriliyor. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nde geliştirilen Elektronik Burun, insan gibi nefes alıyor, meyvelerin kokularını algılayıp onları türlerine ayırabiliyor.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Biyomedikal Elektronik Tasarım Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde gıda analizi için üretilen E-Burun, sahip olduğu sensörler aracılığıyla meyvenin kokusunu alıyor ve türünü belirliyor. İnsan gibi nefes alarak kokuları tanıyan ve ayırt eden E-Burun, gıda alanında sahteciliği ortadan kaldırmaya yardımcı olacak.
Biyomedikal Elektronik Tasarım Uygulama ve Araştırma Merkezi (BETAM) Müdürü Doç. Dr. Sadullah Öztürk yönetiminde geliştirilen E-Burun, kendisine öğretilen kokuları algılayabiliyor, bağlı olduğu bilgisayar programı ile kokunun hangi ürüne ait olduğunu belirtiyor.
Kokuların varlığını tespit eden, kokuları ayırt eden ve bulunulan ortamda ne tür materyallerle karşı karşıya olduğunu bildiren cihazlar üzerinde çalıştıklarını söyleyen BETAM Müdürü Doç. Dr. Sadullah Öztürk, öğrencileriyle birlikte geliştirdikleri Elektronik Burun’un insan burnunu taklit eden bir nesne olduğunu ifade etti. İnsan burnunda 100 binin üzerinde kokuları algılayabilen biyolojik reseptör olduğunu kaydeden Doç. Dr. Öztürk, “Bizim geliştirdiğimiz E-Burun’da ise bu sayı maksimum 16’ya çıkabiliyor. Haliyle çok küçük bir zeka ve sınıflama olmuş oluyor. İstanbul’daki bir kamu kurumuna yönelik olarak hazırladık. İşletmelerde gıdalara yönelik olarak kullanmayı planlıyoruz. Tüketilen gıdaların gerçek mi yoksa yapay mı olduğunu ayırt edecek. Örneğin fıstık aldığımızı zannediyoruz ama bu bezelye tozu çıkıyor. Et yediğimizi zannediyoruz hâlbuki soya fasulyesi yiyoruz.” diye konuştu.
Hastalıkların teşhisinde e-burun
E-Burun’un gıda analizi dışında da birçok alanda kullanılabileceğine dikkati çeken Öztürk, “Örneğin narkotik sistemlerde köpeklere alternatif olarak kullanılabilir. Çeşitli malzemelerin tespitine yönelik olarak savunma sanayinde kullanılabilir. Hastalıkların teşhisinde kullanılabilir. Mesela sizin nefesinizden aseton kokusu yayılıyorsa siz şeker hastalığının başlangıcındasınız demektir. Ya da ciğerlerinizden gelen bütanol kokusu varsa bu sizin kanser olduğunuz anlamına gelebilir ki E-Burun, bunları kanseri tespit eden tomografi gibi bilgisayarlı sistemlerden çok öncesinde tespit edebilir ve erken müdahale şansınız olabilir. Bu açıdan bakıldığında sağlık alanında ciddi bir atılım yapacağını düşünüyoruz.”
E-Burun’un nasıl çalıştığını da anlatan Doç. Dr. Sadullah Öztürk, “Aynı insan gibi nefes aldırıyoruz. Aletin içi havayla ve örneğin meyveden yayılan kokularla doluyor. İçerisinde 8 adet koku algılayabilen elektronik parça var. Bunların her biri bir sinyal üretiyor. Bu işaretler aletin içerisindeki yapay zekada değerlendiriliyor ve bunun bir armut veya bir elma olduğuna karar veriliyor.” dedi.
