15 Mayıs 2018
Nakbe’nin 70’inci yıl dönümünde, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Uluslararası Hukuk Uygulama ve Araştırma Merkezi (UHAM) ve Yeryüzü Adalet ve İnsan Hakları Derneği (YAİDER) iş birliğiyle düzenlenen konferansta Prof. Dr. John B. Quigley, Filistinlilerin geri dönüş hakkını uluslararası hukuk açısından değerlendirdi.
Haliç Yerleşkesinde düzenlenen “Uluslararası Hukuk Bakımından Filistinli Mültecilerin Kendi Topraklarına Geri Dönüş Hakkı” başlıklı konferansta konuşan ABD’li uluslararası hukuk uzmanı Prof. Dr. John B. Quigley, “Filistin meselesinde Türkiye ve diğer İslâm ülkeleri birlikte hareket etmeli. Türkiye elçisini İsrail’den çekerek ABD’nin Kudüs kararı karşısında tavrını gösterdi. Diğer ülkeler de üstlerine düşeni yapmalıdır.” dedi.
“İşgal devam ettikçe direniş de devam edebilir”
İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilere karşı mücadele eden Varşova Yahudilerini hatırlatan Quigley, Filistinlilerin yaşadığı durumun Varşova Yahudileri ile aynı olduğunu ama onlara sahip çıkma konusunda dünyanın aynı tavrı sergilemediğini söyleyerek şöyle devam etti:
“ABD hükümeti, benim ülkemin hükümeti, Gazze şeridindeki durumu Varşova’daki Yahudilerin durumu gibi görmüyor. Biliyorsunuz, 48 saat içerisinde ABD hükümeti, ‘Gazze’de öldürülenler aslında Hamas’ın kötü politikası sonucu öldürüldü.’ dedi. Trump yönetimi, İsrail ordusunu suçlamıyor bu cinayetler için. Bu durum aslına bakarsanız uluslararası hukukun askeri işgallerle olan bağına da dikkati çekiyor. İsrail’in işgali devam ettiği müddetçe Gazzelilerin direniş hakkı da mahfuzdur.”
“Filistinlilerin geri dönüş hakkı var”
İsrail’in Lahey Barış Sözleşmesi’ne uymadığına dikkati çeken Quigley, muazzam bir ihlalin söz konusu olduğunu ve Gazze halkının çok kötü şartlarda yaşamasına sebep olduğunu dile getirerek, ABD yönetiminin bu durumu Hamas yönetimine bağlasa da aslında kötüleşen durumun İsrail’in işgalci politikası yüzünden olduğunu belirtti. 1948 yılında yerinden edilen Filistinlilerin yurtlarına geri dönme hakları olduğunun altını çizen Quigley, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Şu anda sınırda yaşanan şey bununla ilgili. İsrailliler ‘Biz sınırlarımızı koruyoruz.’ diyorlar. Fakat aslında bakarsanız, bu insanlar evlerinden, yurdundan edilmiş insanların torunları, çocukları, torunlarının torunları. Talep ettikleri şey, yurtlarına geri dönüş hakkı. Bu insanlar, yurtlarına dönme hakkına sahipler. Uluslararası hukuk uyarınca, nüfus ya da bir grup insan yerinden edilmişse oraya geri dönme hakkı bulunmaktadır. İsrail yasal durumu çarpıtıyor ve bu hakkı ihlal ediyor. Aslında İsrail tüm yasal yükümlükleri ihlal ediyor. İsrail barışı seven bir devlet mi bu soruyu sormak lazım.” dedi.
“BM sorumluluk üstlenmedi”
Quigley, yerinden edilme konusunun 1930’lara kadar götürülebileceğini, İsrail’in devlet ilan edilmesinden sonra bunun hızlandığını söyleyerek, konunun büyük bir planın parçası olduğunu bugün görmenin mümkün olduğunu vurguladı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun, Aralık 1948’de Filistinlilerin yurduna geri dönme hakkı olduğuna yönelik karar aldığını hatırlatan Quigley, “Aslına BM’nin daha büyük sorumluluk taşıdığına inanıyorum. Bir çözüm bulmak için ellerinden geleni yapmaları gerekirken hiçbir şey yapmadıkları gibi İsrail’in neler yapması gerektiği konusuna da açıklık kazandırmadılar.” ifadelerini kullandı.
BM’nin yapılandırılması gerektiğini belirten Quigley, “BM, reform geçirmeli. Özellikle veto konusunda 5 ülkenin gücü azaltılmalıdır.” dedi.
Rektörümüz Prof. Dr. Musa Duman’ın da dinleyiciler arasında yer aldığı, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Refik Korkusuz’un moderatörlüğünde gerçekleşen konferans, soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.
Prof. John B. Quigley
Prof. John B. Quigley’in Filistinlilerin Geri Dönüş Hakkı, Filistin Topraklarındaki İsrail Yerleşimi gibi Filistin meselesi üzerine yazılmış birçok makalesi ve çalışması bulunuyor.
Prof. Quigley, Harvard Üniversitesi’ndeki lisans, mastır ve doktora öğreniminin ardından 1974 yılından bu yana ABD’deki Ohio Eyalet Üniversitesi’nde çalışmalarına devam ediyor.
Filistin meselesine dair eserlerinden bazıları şunlardır: “The Statehood of Palestine: International Law in the Middle East Conflict” ,” The Six-War and Israeli Self-Defense: Questioning the Legal Basis for Preventive War” ve “The Case for Palestine: An International Law Perspective”.
