TÜBA ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nin (FSMVÜ) yürüttüğü “Millî Mücadelenin Yerel Tarihleri Projesi”nin Millî Mücadele’de Karadeniz başlıklı III. Sempozyum ve Çalıştayı Hitit Üniversitesi ev sahipliğinde 24-26 Haziran 2022 tarihlerinde gerçekleştirildi. Program TÜBA YouTube kanalından canlı yayınlandı.
Türkiye’nin Millî Mücadele ile ilgili hafızasını, yedi bölge başlığında bu bölgelerdeki şehirlerden yola çıkarak hatırlatmayı amaçlayan Proje, Türk toplumunun ortak hafızasına dayanan bir Millî Mücadele belleği oluşturmayı hedefliyor. Yapılan çalışmalarla bir ulusun tarihinin bütün toplumsal unsur ve katmanların birlikte yaşadığı ve hatırladığı bir tarih olduğu ortaya konulmaya çalışılıyor. Proje kapsamında; şimdiye kadar Millî Mücadele, Mücahede-i Milliye, İstiklal Harbi, Bağımsızlık Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Ulusal Bağımsızlık Savaşı başlıklarında literatürde çalışılan “1918-1923 Millî Mücadele” döneminin yerel dinamikleri daha kapsamlı açıdan ele alınıyor.
İki gün süren Sempozyum ve Çalıştay programı; TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, Hitit Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Osman Öztürk, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Zekeriya Kurşun ve Türkiye Araştırmaları Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mustafa Göleç’in konuşmalarıyla açıldı.
“Karadeniz Bölgesi özelinde Millî Mücadele’nin yerel dinamikleri ele alındı”
Projeyle Millî Mücadele’nin Anadolu’daki yansımalarının birincil kaynaklardan okunabilmesinin hedeflendiğini ifade eden Başkan Şeker, bu sayede Türkiye’nin kuruluşunda ve bağımsızlığının temelindeki emeklerin daha net ve doğru bir şekilde anlaşılacağını söyleyerek şunları kaydetti:
“Millî Mücadeleye bakış uzun yıllar tek veçheden ve dar bir çerçeveden olmuştur. Bu proje ile çok boyutlu ve geniş bir perspektiften objektif bir tarih yazımına katkı sunacak bir adım atmış bulunuyoruz. Türkiye’nin ulusal bilimler akademisi olmasının sorumluluğu ile TÜBA, bu projede salt akademik bir bakışla sonuçlara ulaşmayı hedefliyor. Bu proje vatanımızın neler pahasına ve hangi mücadelelerin verilerek bizlere emanet edildiğini gösteriyor. Gelecek nesillere millet olma bilincini kazandırmak ve onlara karşılıksız bir vatan sevgisini aşılamak da projemizin hedefleri arasında. Türk toplumunun ortak hafızasına dayanan bir Millî Mücadele belleği oluşturulması amaçlanan proje kapsamında üçüncüsünü düzenlediğimiz bu Sempozyumda Karadeniz Bölgesi özelinde Millî Mücadele’nin yerel dinamikleri ele alındı. Projemizin özgünlüğü işte burada ortaya çıkıyor. Bu proje merkezî bakış açısından farklı olarak döneme ilişkin yerel kaynakları ve aktörleri inceliyor. Bu programda Karadeniz’in farklı bölgelerinin Millî Mücadele için önemini dinledik. Başta Karadeniz’de halkın Millî Mücadeleye inandırılmasında büyük katkıları olan Ali Şükrü Bey olmak üzere Millî Mücadelenin başarıya ulaşarak bu cennet vatanın bizlere miras kalmasını sağlayan aziz şehitlerimizi ve gazilerimizi minnetle ve şükranla anıyorum.”
“Gelecek kuşaklar için büyük bir kaynak”
Projenin sadece 12 ciltlik eserin ortaya konacak olması açısından değil, konunun kaygı ve ciddiyetle ele alınması açısından da çok değerli olduğunu kaydederek sözlerine başlayan Rektör Prof. Dr. Ali Osman Öztürk, “Cumhuriyetimizin 100. yılına yaklaştığımız bugünlerde böyle bir çalışma için iş birliği içinde olmak bile bizim için büyük bir iftihar kaynağı. 12 ciltlik eserin tarihte önemli bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz. Bu ciddi boşluk tabii ki yazılmamış eserlerin değil görülmemiş, atlanmış ve belki de eksik kalmışların tamamlanması olarak kabul edilecek. Dolayısıyla “Türkiye 1918-1923 Millî Mücadele’nin Yerel Tarihleri Projesi”nin 100. yılımıza yakışır bir proje olduğunu duymaktan ve bu projeye ev sahipliğimizle katkı sunmaktan büyük bir memnuniyet duyduğumuzu ifade etmek isterim. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun, mücadelesinin bir belgesi nitelinde olacak bu çalışmanın gelecek kuşaklar için de büyük bir kaynak teşkil edeceği ve hatıraların kaybolup gitmeyeceğini bilmek çok güzel.” diye konuştu.
Prof. Öztürk konuşmasına, Hitit Üniversitesi ve Çorum’un Millî Mücadeledeki yeri ile ilgili bilgi vererek devam etti.
24 üniversiteden 35 bilim insanı yerel tarihe mercek tuttu
Sempozyum, Sakarya Üniversitesi’nden Prof. Dr. Haluk Selvi’nin “Millî Mücadele Tarihyazımı: Yöntem ve Kaynak Arayışları Üzerine Gözlemler” konuşmasıyla açıldı. TÜBA Asli Üyesi İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feridun M. Emecen ise “Uzak ve Yakın Tarihimizde Karadeniz Kentleri” başlıklı konferansını verdi.
Başkanlığını Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Turan’ın yaptığı “Millî Mücadele’de Doğu Karadeniz” başlıklı oturumda; Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hikmet Öksüz “Millî Mücadelenin Lojistik Olarak Desteklenmesinde Karadeniz Limanları”, Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mesut Çapa “Dahiliye Vekili Fethi Bey’in Samsun Gezisi (1922)”, Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Süleyman Beyoğlu “Millî Mücadelede Ordu” ve Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mustafa Sarı “Batum’da Pontusculuk Faaliyetleri”ni anlattı.
“Millî Mücadele’de Orta ve Batı Karadeniz” konulu ikinci oturumu ise Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nejla Günay yönetti. Kastamonu Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ercan Çelebi “Cumhuriyetin İlk Yıllarında İstiklâl Yolunun (İnebolu-Ankara Hattı) Genel Durumuna İlişkin Tespitler”, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Gürbüz Arslan “Millî Mücadele Döneminde Zonguldak ve Çevresi”, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Doç. Dr. Erol Evcin “Bolu ve Havalisinde Millî Mücadele” ve Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Adnan Sofuoğlu ise “Amasya ve Yöresinde Pontusçu Hareketler” hakkında konuştu.
Programın ikinci günü de devam eden Çalıştayda üçüncü oturumun başkanlığını Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Satan yürüttü. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nuri Köstüklü “1920’li Yıllarda Kırım ve Kazan Türklerinin Yaşadığı Açlık Felaketi ve Çorum’dan Yapılan Yardımlar”, Hitit Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Hatice Yıldırım “İşgale Uğramayan Bölgelerin Millî Mücadele’deki Yeri ve Önemi: Çorum Örneği”, Hitit Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Tuğba Gülen “Millî Mücadele Yıllarında Çorum’dan Portreler” ve Araştırmacı-Yazar Hasan Tuluk ise “Çorum’un Şerife Bacısı Hatice Kadın ve Taş Mektep” başlıkları altında sunum yaptılar. Oturumun ardından değerlendirme oturumu gerçekleştirildi.
“Millî Mücadele’nin Yerel Tarihleri” başlıklı Çalıştay ise FSMVÜ’den Doç. Dr. Mustafa Göleç, Dr. Öğr. Üyesi Zeynep K. Şerefoğlu Danış ve Dr. Öğr. Üyesi İlhami Danış moderatörlüğünde gerçekleşti. Çalıştayın ilk oturumunda Batı Anadolu, Güneybatı Anadolu, Güney Anadolu, Doğu Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz’in yerel millî mücadele tarihi 9 üniversiteden 12 bilim insanı tarafından masaya yatırıldı. Batı Karadeniz, Trakya, Güney Marmara, İç Anadolu, Ankara ve İstanbul’u ise 10 farklı üniversiteden 12 bilim insanı inceledi. Günün kapanışı İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi’nden Prof. Dr. Azmi Özcan’ın “Yerelden Evrensele Millî Mücadele’nin Tarihyazımı” konferansıyla yapıldı. Program 26 Haziran günü düzenlenen Alacahöyük-Çorum gezisiyle sona erdi.
